Çalışan ve emekliler milli gelirden payını alamadı
Türkiye’de bu yıl kamuda ve özel sektörde ücret pazarlığı yaşanacak.
Kamu işçilerinin 2025- 2026 yıllarını kapsayan ücret zammı için toplu iş sözleşmesi görüşmeleri devam ediyor. Kamu işçilerini temsil eden TÜRK – İŞ ve HAK – İŞ ortak zam talebini açıkladı ama işveren kesimi henüz hiçbir karşı teklifte bulunmadı. Memurların 2026 – 2027 yıllarını kapsayan toplu sözleşme görüşmeleri ağustos ayında başlayacak. MEMUR – SEN üyelerden taleplerini toplamaya başladı. Bir yandan da asgari ücrete ara zam tartışmaları yaşanıyor. CHP Genel Başkanı Özgür Özel, asgari ücrete ara zam için işçi ve işveren sendikaları ile görüşmeler yapacak.
SORULARINIZ İÇİN: [email protected]
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) işçi ücretleri, memur maaşları ve emekli aylıklarında 2002 yılından bu yana kaydedilen nominal ve reel artışları düzenli şekilde hesaplayarak yayımlıyor. SBB’nin hesaplarına göre, net asgari ücret 2002-2025 yılları arasında yaklaşık 119 kat, en düşük memur maaşı 111 kat, ortalama memur maaşı 85 kat, en yüksek memur maaşı 55 kat, en düşük SSK aylığı 60 kat, en düşük BAĞ-KUR esnaf emekli aylığı 95 kat, en düşük emekli memur aylığı 43 kat, ortalama emekli memur aylığı da 40 kat arttı. En düşük tarım BAĞ-KUR aylığında 219 kat, engelli aylıklarında 216 kat, 65 yaş aylığında da 180 kata varan artışlar yaşandı.
Söz konusu dönemdeki enflasyondan arındırıldıktan sonra reel artış ise en yüksek yüzde 656 ile en düşük tarım BAĞ-KUR aylığında oldu. Onu yüzde 648 ile engelli aylıkları, yüzde 524 ile de 65 yaş aylığı izledi. Asgari ücretteki reel artış yüzde 313 olurken, onu yüzde 284 artışla en düşük memur maaşı izledi. Ortalama kamu işçisi ücretindeki artış yüzde 49’da, ortalama emekli memur aylığındaki artış da yüzde 41’de kaldı. SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıkları emekli memur aylıklarından daha yüksek oranda arttı.
Görüldüğü gibi 23 yıllık dönemde tarım BAĞ-KUR’lusu, engelli ve 55 yaş aylıkları gibi düşük aylıklarda yüksek oranlı artışlar yaşandı. En düşük memur maaşı ve en düşük emekli memur aylığı da ortalama ve yüksek maaş/aylıklara göre daha yüksek oranda arttı. Buna karşılık en yüksek memur maaşındaki artış daha düşük oldu. En düşük kamu işçisine ilişkin bir karşılaştırma yapılmadı ama 2023 yılındaki artışla birlikte en düşük kamu işçisi ücreti ortalama kamu işçisi ücretinden daha yüksek arttı.
ÇALIŞAN VE EMEKLİ MİLLİ GELİRDEKİ ARTIŞTAN PAY ALAMADI
İşçi ücretleri ile memur maaşları ve emekli aylıkları fert başına gayri safi yurtiçi hasıla ile karşılaştırıldığında çarpıcı bir sonuç ortaya çıkıyor. Engelli aylıkları ve 65 yaş aylığı dışında diğer tüm ücret, maaş ve aylıkların milli gelirdeki artıştan aynı oranda pay alamadıkları görülüyor.
Fert başına gayri safi yurtiçi hasıla 2002 yılında 5.486 TL iken, Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programına göre 2025 yılında 715 bin 366 TL olacak. Buna göre, fert başına aylık GSYH 2002 yılında 457,20 TL iken 2025 yılında 59 bin 513,80 TL olacak.
En yüksek memur maaşı 2002 yılında fert başına aylık GSYH’nın 6,72 katı iken 2025’te 2,89 katına, ortalama memur maaşı 1,26 katı iken 0,83 düzeyine geriledi.
En dramatik düşüş ortalama kamu işçisi ücreti ile emekli memur aylıklarında gözlendi. Ortalama kamu işçisi ücreti 2002 yılında fert başına aylık GSYH’nın 2,21 katı iken bu yıl 0,73’e, ortalama emekli memur aylığı 1,10 kattan 0,35’e, en düşük emekli memur aylığı 0,82’den 0,28’e düştü.
Ortalama memur maaşı 1,26 kattan 0,83’e, en düşük memur maaşı da 0,86’dan 0,73’e geriledi.
.png
ASGARİ ÜCRETLİLER NİSPETEN DAHA AZ KAYIP YAŞADI
Asgari ücret 2002 yılında fert başına aylık GSYH’nın yüzde 40’ı seviyesinde iken 2025’te yüzde 37 oldu. Asgari ücret artışı milli gelirdeki artışa göre düşük kalmakla birlikte ücret, maaş ve aylıklar içerisinde en az kayba uğradı.
Dezavantajlı gruplardan engelli aylıklarının fert başına aylık GSYH’ye oranı 0,05’ten 0,09’a, 65 yaş aylığının oranı da 0,05’ten 0,07’ye yükseldi.
BİLGİ: SBB memur maaşlarının hesabında eş ve 2 çocuk için yapılan aile yardımını dahil ediyor. En yüksek memur maaşı olarak 2002 yılında Başbakanlık Müsteşarının, 2025 yılında ise Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterinin maaşı alınıyor. BAĞ-KUR’da en düşük emekli aylığı için birinci basamak dikkate alınıyor.
